Nederland is van oudsher een land met veel zaadgoedproductie, verschillende zaadgoedfamilies zijn wereldwijd goed aangeschreven. De kwaliteit van deze zaden en ander uitgangsmateriaal, als pootgoed bijvoorbeeld, wordt gecontroleerd door een overheidsinstelling, de NAKtuinbouw.
De NAK heeft als taak de Europese en Nederlandse wetgeving omtrent teeltmateriaal te controleren. Ze doet hiervoor keuringen. Het is een onafhankelijke organisatie van de Nederland
se overheid. Deze wet is de Zaaizaad- en plantgoedwet.
Keuring
De keurmeesters controleren bedrijven en hun productieproces, het de zaden zelf, en de documenten die voorgeschreven zijn.
Wanneer het materiaal aan de eisen voldoet, mag het verkocht worden. Zo niet, dan zal de NAKtuinbouw zorgen dat het niet verkocht wordt. Dit is een standaard kwaliteitskeuring, waarmee bedrijven ook de standaardkwaliteit van de EU (EG-kwaliteit / CAC) kunnen garanderen. Er bestaat ook een keuring voor vermeerdereraars die extra zorg en aandacht besteden. Hiervoor zijn diverse kwaliteit-plus-systemen ontwikkeld.
DUS
De standaardcontrole van commercieel zaadgoed heet het DUS-onderzoek.
DUS staat voor Distinctness, Uniformity and Stability. Dit betekent
– onderscheidbaarheid, de planten moeten afwijken van andere planten
– eenvormigheid, de planten moeten hetzelfde zijn
– stabiliteit, over de jaren moeten de planten hetzelfde zijn.
Dit leidt tot een grote genetische eenvormigheid.
Deze criteria zijn geschikt voor grootschalige zadenveredelaars. De NAKkeuring wordt in een aantal landen hooggewaardeerd, omdat het kopers garandeert van een goede kwaliteit.
Deze criteria zijn niet zo geschikt voor het instandhouden van oude rassen, aanpassing aan verschillende ecologische omstandigheden of klimaatverandering. Dan wil je juist robuuste zaden, die zich kunnen aanpassen aan veranderingen of extreme omstandigheden.
Plantenpaspoort
Ook als je plantmateriaal over de grens wilt verhandelen heb je sinds 1993 een plantenpaspoort nodig binnen de Europese Unie (Fytorichtlijn 2000/29/EG). Dit is een officiëel ‘fytosanitair’|(plantenziektenkundig) document dat de NAK afgeeft om stekken, zaden, jonge planten of bomen binnen Europa te kunnen verhandelen.
workshops
De NAK geeft workshops voor nieuwkomers in de zadenwereld. Op 24 maart is bijvoorbeeld de eendagsworkshop ‘wordt wegwijs in het kwekersrecht en toelatingsonderzoek’.
Er is een specialist aanwezig die laat zien waar relevante informatie te vinden is, en hoe u de registratieformulieren invult. Er is een bezoek aan proefvelden te zien om een induk van het DUS-onderzoek te krijgen. De workshop is op maat, als er voldoende deelnemers zijn wordt op specifieke vragen ingegaan.
http://www.naktuinbouw.nl/nieuws/word-wegwijs-kwekersrecht-en-toelatingsonderzoek-op-24-maart
Als je denkt dat je onder deze regeling valt, kun je het beste contact opnemen met de NAK zelf, www.naktuinbouw.nl.
II Amateurrassen en instandhoudingsrassen.
Tot voor kort bemoeide de NAK zich alleen met deze grote zaadgoedbedrijven. Veel zaden, overal in Europa, werden onderling geruild of lokaal verkocht. Sinds 2011 is dit verandert.
Volgens de nieuwe Europese wetgeving (EU-richtllijn 2009/145/EU) moeten ook alle ‘amateurrassen’ en ‘instandhoudingsrassen’ geregistreerd worden.
– Amateurrassen zijn planten die geteeld zijn onder bijzondere omstandigheden.
– Instandhoudingsrassen zijn landrassen, die van oudsher op bepaalde plaatsen of gebieden worden geteeld (de ‘conservation varieties’).
Hieronder vallen ook de lokale en historische rassen.
Wat betekent dit voor kleine zadenaanbieders?
Als je voor jezelf zaden bewaart of deze ruilt, is er (nog) niets aan de hand. Pas als je zaden verbouwt en deze ter verkoop aanbiedt, val je officëel onder de NAKtuinbouw.
Dit betekent dat officieel alle rassen die op de rassenlijst staan, geregistreerd moeten worden bij de NAK. Deze rassen staan op de Europese rassenlijst, het gaat om ongeveer 25 groentefamilies, http://ec.europa.eu/food/plant/propagation/catalogues/database/public/
Zodra je zelf zaden teelt en/of verpakt en dit verkoopt, is registratie bij de NAK verplicht. Dit geldt alleen voor bovengenoemde groentefamilies, dus niet voor bloemen of wilde planten of groenten die niet op de lijst staan.
Aanmelding
Mocht je onder deze regels vallen, dan moet je
– jezelf en de plantenrassen registreren bij de NAK
– inzicht geven in de financiële administratie
– de kosten zijn 10,- per jaar plus 0,6% van de omzet (minimum 50,- per jaar)
– voldoen aan Europese etiketteringseisen.
In de praktijk geeft de NAK echter aan, dat als van bepaalde rassen minder dan 500,- per jaar wordt omgezet, zij soepeler omgaan met de regels.
